Սուրբ Պատարագի խորհուրդը հաստատվել է Հիսուս Քրիստոսի կողմից, իսկ առաքյալները առաջին իսկ օրից գործադրեցին Տիրոջ պատվերը։ Այսպես, նախ՝ ամեն օր կատարում էին Սուրբ Պատարագի խորհուրդը՝ անշուշտ, իր պարզ ձևով, ապա՝ դարերի ընթացքում մի շարք Եկեղեցիներ այն սկսեցին կատարել Շաբաթ և Կիրակի օրերին ու տերունական և այլ կարևոր տոներին, ինչպես այժմ Հայաստանյայց Եկեղեցում։
Իսկ Կաթողիկե Եկեղեցին ամենօրյա թիվ Պատարագի ձևն է շարունակում մինչև այսօր։ Քրիստոսի կողմից հաստատված և առաքյալների կողմից սերնդեսերունդ շարունակված Պատարագի խորհուրդը մի շարք Եկեղեցիներ չեն ընդունում և նույնիսկ հակասուրբգրային են համարում։ Ինչպես գիտենք, ԺԶ դարում Լյութերի Բարեկարգության շարժմամբ սկսվեց և ապա բուռն հակաճառությունների պատճառ եղավ նաև Սուրբ Պատարագի խորհուրդը։
Եվ այսպես, այդ նոր շարժման հետևողները մերժում են գոյափոխության վարդապետությունը և հավատում են (Սուրբ Գրերի վկայությունների վրա հենվելով), թե օրհնելուց հետո էլ հացը և գինին անփոփոխ են մնում։ Հաղորդության պահին նրանք միայն և միայն Տիրոջ ներկայությունն են տեսնում և ուրիշ ոչինչ։ Փրկչի մարմնավոր բացակայությունը չի տրտմեցնում նրանց, քանի որ Սուրբ Հոգու մխիթարությունն ունեն իրենց սրտերում։ Եվ վերջապես նրանք Հաղորդությունը կատարում են պարզապես Հիսուսի հիշատակի համար, ինչպես մեր Տերն էր ասել. «Սա արեք ինձ հիշելու համար» (Ղուկաս ԻԲ 19, Ա Կորնթացիս ԺԱ 24:25)։ Այսպիսով, Հաղորդության խորհրդի մեջ միայն պարզ նշան ու հիշատակ են ուզում տեսնել…
Եթե մենք էլ այս ձևով խոստովանենք ու հավատանք, ինչքա՛ն անշուք կդառնա Սուրբ Հաղորդության խորհուրդը և ինչքա՛ն բան կկորցնի իր վսեմությունից։ Ծննդոց գրքում կարդում ենք, որ ջրհեղեղի պատուհասից հետո Աստված Նոյ նահապետին ուխտի նշան տվեց՝ ծիածանը, որը մարդկային պատմության մեջ առաջին ուխտի նշանը պիտի լիներ։ Ինչպես կարդում ենք. «Եվ Աստված ասաց. «Իմ և ձեր միջև… հավիտենական դարերի համար արած ուխտիս իբրև նշան իմ աղեղը (ծիածանը) ամպի մեջ պիտի դնեմ։ Այն պիտի լինի իմ ու երկրի միջև եղած ուխտի նշանը» (Ծննդոց Թ 12-13)։ Աստված Նոյին և նրա սերնդին ուխտի նշան է տալիս հավիտենապես. երբ մարդիկ երկնքում ամպ տեսնեին, այլևս ջրհեղեղի մտավախություն չպիտի ունենային, և Աստված, ծիածանը տեսնելով, պիտի հիշեր իր կատարած ուխտը։ Ինչպես տեսնում ենք, երբ Աստված առաջին անգամ ուխտ է անում Նոյի, այսինքն՝ մարդկության հետ, ուխտի նշան է տալիս։ Սակայն Սուրբ Հաղորդությունը, որ վերջին և հավիտենական ուխտը պիտի լիներ, չափազանց հեռու է այսպիսի ուխտի նշան լինելուց։
Ինչպես հիշում ենք, Հիսուսը մատնության գիշերը վերցրեց հացն ու ասաց. «Վերցրեք, կերեք, սա է Մարմինն իմ»։ Եվ գավաթը վերցնելով՝ գոհություն հայտնեց, տվեց նրանց ու ասաց. «Ամենքդ էլ խմեցեք սրանից, որովհետև սա է իմ Նոր Ուխտի Արյունը, որ թափվում է շատերի մեղքերի թողության համար. սա արեք ինձ հիշելու համար» (Մատթեոս ԻԶ 26-28, Մարկոս ԺԴ 22-24, Ղուկաս ԻԲ 19-20, Ա Կորնթացիս ԺԱ 23-26)։
Այդ ասվածը և տրվածը պարզ ուխտի նշաններ չէին, այլ ուղղակիորեն մեր Տիրոջ Մարմինն ու Արյունն է բաշխվում մեզ։ Եթե պարզ նշանի համար եղած լինեին, այդ դեպքում ոչոք չպիտի վախենար դրանք անարժանաբար ուտելուց և խմելուց։ Եվ քանի որ Սուրբ Պատարագի ընթացքում հացն ու գինին փոխարկումով մեր Տիրոջ Մարմինն ու Արյունն էին դառնում, այդ հացից անարժանաբար ճաշակողները իրենց անձի դատապարտությունը կերած ու խմած պիտի լինեին (Ա Կորնթացիս ԺԱ 29)։ Բարսեղ հայրապետը (330-379) Սուրբ Հաղորդության մասին ճառ ունի, որը կարդացվում է Ավագ Հինգշաբթի օրը, Սուրբ Պատարագի ընթացքում։ Արժե, որ դրանից մի հատված կարդանք, որպեսզի ավելի լավ թափանցենք Սուրբ Հաղորդության խորհրդի մեջ։ «… Եվ արդ, դուք, եղբայրներ, շատ զգուշությամբ ու երկյուղով ձեր սրտերում դրեք տեսնվածները միայն պարզ հաց ու գինի չնկատել, այլ՝ մեծ խորհուրդ, որը ծածկված է մարմնավոր աչքերի տեսողությունից, որ միայն հոգու աչքերով է տեսնվում, որը սրբությամբ են խնդրում, որով կերակրվում է հոգին և ցնծությամբ ուրախանում է աստվածայինը, որովհետև Աստվածկարող է դրանք հում մսի և արյան վերածել, ինչպես մի անգամ պատահել է սրբերից մեկին։ Քանի որ մեր զգայարանները չեն կարող տանել հում միսն ու արյունը, այդ պատճառով էլ Աստված հացով ու գինով փոխարինեց (տպավորեց). այլ ևս իբրև հաց չնայենք և իբրև գինի չնկատենք, քանզի դա Քրիստոսի ճշմարիտ Մարմինն ու Արյունն է. ոչ ոք թող պարզ սովորությամբ, դույզն արհամարհանքով չմոտենա, որովհետև կիզող և այրող կրակ է և սպառիչ՝ մեղավորներին, ուստի նախ պետք է ապաշխարությամբ սրբվել մեղքերից, որպեսզի մեղքերի բազմությամբ չկիզվենք կրակի մեջ, քանի որ սպառվում են այն չար ոգիները, ովքեր սկզբում չեն զատվել մեղքից, այլ շղթայված են մնում նրանց մեջ»։
Աստված Իսրայելի ժողովրդին Եգիպտոսից՝ գերությաներկրից ազատագրեց և մի նշան տվեց. «Եվ սա քեզ նշանի համար պիտի լինի ձեռքիդ վրա և քո աչքերի մեջտեղում՝ հիշատակի համար…» (Ելից ԺԳ 9,16)։ Սա ուխտի նշան էր։ Մի ուրիշ առիթով Աստված Իսրայելի հետ ուխտ կնքեց հետևյալ ձևով. «Եվ Մովսեսը վերցրեց զոհերի արյունը ու ժողովրդի վրա սրսկեց և ասաց. «Ահա այս բոլոր խոսքերի համեմատ, Տիրոջ՝ ձեզ հետ կնքած ուխտի արյունը»։ Ինչպես տեսնում ենք, երբ Աստված ուխտ էր կնքում, նշան էր տալիս, որ է նոխազների արյունը, որովհետև «առանց արյուն թափելու թողություն չի լինում» (Եբրայեցիս Թ 22)։ Իսկ Նոր Ուխտի ժամանակ, երբ մեր Տերը հաստատում էր այն, այլ նշանի անհրաժեշտություն չկար այլևս, քանի որ Իր անձով պիտի լիներ այդ Նոր Ուխտը (Արյուն և Մարմին՝ հացն ու գինին)։
Հայր Աստված երկու անգամ վկայեց Իր Որդու մասին, նախ՝ մկրտության ժամանակ. «Սա է իմ սիրելի Որդին. որին հավանեցի» (Մատթեոս Գ 17, Մարկոս Ա 11, Ղուկաս Գ 22), և ապա այլակերպության (Թաբոր) լեռան վրա. «Սա է իմ սիրելի Որդին, որին հավանեցի, նրան լսեք» (Մատթեոս ԺԷ 5, Մարկոս Թ 6, Ղուկաս Թ 35)։ Ինչպես տեսանք, մկրտության խորհրդի պահին Հայրը հայտնվում է Որդուն՝ ասելով. «Սա է իմ սիրելի Որդին»։ Այդ պատճառով էլ մկրտությունն անվանել են Աստվածհայտնություն, որովհետև Աստծո Որդին հայտնվում է մարդկությանը մկրտության խորհրդի միջից։ Երկրորդ՝ այլակերպության խորհրդի միջից. Թաբոր լեռան վրա հայրական ձայնը դարձյալ ասում է. «Սա է իմ սիրելի Որդին, որին հավանեցի, նրան լսեք»։
Երրորդ անգամ, վերջին ընթրիքի խորհրդավոր պահին, Քրիստոսն ինքն է ասում. «Սա է Նոր Ուխտի իմ Մարմինն ու Արյունը. սա արեք ինձ հիշելու համար»։
Ուրեմն՝ աստվածային էությունը, մարմնանալով Սուրբ Կույս Մարիամից, հայտնվում է մարդկությանը։ Մարդացած Աստվածը Սուրբ Հաղորդությամբ բաշխվում է մարդկությանը։
Սիրելի Որդին աշխարհ էր եկել Իր ժողովրդին իրենց մեղքերից փրկելու համար (Մատթեոս Ա 21), ինչպես ասաց նաև Հովհաննես Մկրտիչը. «Ահա Աստծո Գառը, որ վերցնում է աշխարհի մեղքը» (Հովհաննես Ա 29)։ Նույն ձևով է նաև Քրիստոսի Մարմինը և Արյունը, «…որ թափվում է շատերի մեղքերի թողության համար» (Մատթեոս ԻԶ 28,29)։ Հայրական ձայնն ասում է. «Նրան լսեք»։ Քրիստոսն ասում է. «Սա արեք ինձ հիշելու համար»։
2. «Սա արեք ինձ հիշելու համար» (Ղուկաս ԻԲ 19, Ա Կորնթացիս ԺԱ 24)։ «Սա արեք ինձ հիշելու համար»։ Այս համարը գայթակղության քար է եղել մի շարք Եկեղեցիների համար, որոնք այս խոսքի, խորհրդի մեջ միայն հիշատակ են տեսնում և ուրիշ ոչինչ։. Կարծես թե Հիսուսն այն հաստատել էր, որպեսզի մարդիկ հիշեն իրեն։ Այդ դեպքում որքա՛ն փոքր ու անիմաստ կդառնա Հաղորդության խորհուրդը, որքա՛ն կպակասի նրա խորհուրդն ու իմաստը։ Հիսուսը պարզապես իրեն հիշելու համար այսպիսի բան հաստատելու կարիք չուներ։ Դրա համար բավարար էին նրա վարդապետությունը, քարոզները, հրաշքները և նորահայտ, վեհ ու աստվածային գաղափարները, որոնցով լիացնում և գրավում էր իր ունկնդիրներին, և բոլորը զարմանում էին նրա վարդապետության վրա (Մատթեոս Է 28, Մարկոս Ա 22)։
Ճիշտ է, մեր Տերը, Ավագ Շաբաթվա մեջ, հիշատակ պահելու համար որոշ բաներ պատվիրել էր։ Բեթանիա գյուղում, ընթրիքի պահին, Ղազարոսի քույրը՝ Մարիամը, իր անհուն սիրո երախտագիտությունը հայտնելու համար, թանկագին յուղ վերցնելով, Հիսուսի ոտքերը սրբեց։
Աշակերտներից մեկը՝ Հուդան, դժգոհություն հայտնեց այդ ավելորդ վատնումի համար՝ պատճառաբանելով, թե կարող էին մեծ գումարով վաճառել և գումարը աղքատներին տալ։ Սակայն մեր Տերը գովեց Մարիամի երախտագիտական արարքը և հենց նույն պահին իր աշակերտներին պատվիրեց՝ ասելով. «Ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, թե ամբողջ աշխարհում, որտեղ որ Ավետարանը քարոզվի, սրա արածն էլ պիտի պատմվի՝ իրեն հիշատակ լինելու համար» (Մատթեոս ԻԶ 13, Մարկոս ԺԴ 9)։ Նույն ձևով Տերը գովեց նաև աղքատ այրու զոհողությունը, որն իր ամբողջ ապրուստը հանդիսացող երկու լուման գցեց տաճարի գանձանակը, և դա Քրիստոսի Ավետարանի մեջ իր համար հավիտենական հիշատակ եղավ (Մարկոս ԺԲ 41-44, Ղուկաս ԻԱ 1-4)։ Ահավասիկ, այս երկու արարքներից մեկը երախտագիտական սիրո արարքի, մյուսը ճիշտ զոհողության ոգու համար հիշատակության արժանի եղան։ Ուրեմն Սուրբ Հաղորդության խորհուրդն էլ նույն ձևո՞վ պիտի հասկանանք՝ նրան հիշելու կամ նրան հիշատակ լինելու համար։ Սա նշանակում է՝ պարզ հիշատակի ձևով ընկալել փրկագործության մեծ խորհուրդը, որ մեր մեղքերի թողության համար կատարվեց։ Բառերը պակասում են մեր զգացումները բացահայտելու համար. ինչպե՛ս կարելի է Քրիստոսի հաստատած Սուրբ Հաղորդության խորհուրդը այդ աստիճանի իջեցնել և արժեզրկել՝ ասելով, թե սա անում են պարզապես Տեր Հիսուսի հիշատակի համար։ Այսպես մի շարք Եկեղեցիներ «բարեկարգություն» անվան տակ ուրանում են մեծ փրկագործության «Խորհուրդ խորին»-ը։
Մենք՝ Հայաստանյայց Եկեղեցու զավակներս, հացի և գինու մեջ հավատով տեսնում և զգում ենք մեր Փրկիչ Աստծուն՝ ոչ միայն նրա հոգևոր ներկայությունը, այլ նաև՝ տեսանելի և զգալի ներկայությունը։ Դրանք Հիսուսի մահվան և մեծ սիրո զոհողության կենդանի վկաներն են մեզ համար։ Սրանից ավելի մեծ սեր ոչ ոք չի ունեցել (Հովհաննես ԺԵ 13)։ Միևնույն ժամանակ այն մեզ պիտի հուշի, որ Աստծո Որդին մարմնացավ, մեզ նման մարդ եղավ, որպեսզի մեր մեղքերը քավի՝ Հաղորդությամբ, անշուշտ, որ մեզ ներկայացնում է հացի և գինու ձևով։
«Եթե չուտեք Մարդու Որդու Մարմինը և չխմեք Նրա Արյունը, ձեր մեջ կյանք չեք ունենա» (Հովհաննես Զ 54)։ Այսպիսով, երբ հավատում ենք, թե Սուրբ Հաղորդության մեջ մեր Փրկիչ Քրիստոսը Մարմնով և Արյամբ ներկա է, արդարանում ենք, իսկ երբ ճաշակում ենք այն, փրկվում ենք. «Որովհետև մեկը սրտով հավատում է արդարանալու համար ու բերանով խոստովանում է փրկվելու համար» (Հռոմեացիս Ժ 10)։ Նրանք, ովքեր Սուրբ Հաղորդությանը չեն հավատում և չեն հաղորդվում, փարիսեցիներին ու օրինականներին են նմանվում, որոնք, սրբակյացներ լինելով, իրենց մեջ Աստծո Խորհուրդն անարգեցին, որովհետև Հովհաննեսի մկրտությամբ չմկրտվեցին (Ղուկաս Է 20)։ Նույն ոգին է երևում և շարունակվում։
Սուրբ Հաղորդությունը, նախ, մեր հարատև սնունդն է, ավելացնում է աստվածային շնորհը և դեղ է մեր ամենօրյա մեղքերին։ Նա, ով ասում է՝ «մեղք չունեմ», արդեն խաբում է ինքն իրեն, և նրա մեջ ճշմարտություն չկա, այսպես է ասում Հովհաննես առաքյալն իր Ընդհանրական թղթում (Ա Հովհաննես Ա 8)։ Իսկ «եթե խոստովանենք մեր մեղքերը, հավատարիմ ու արդար է նա՝ մեր մեղքերին թողություն տալու և մեզ ամեն անիրավությունից սրբելու համար» (Ա Հովհաննես Ա 9)։ Անշուշտ, մեր մեղքերի համար թողություն կարող ենք ստանալ միայն Սուրբ Հաղորդության շնորհիվ (Ա Հովհաննես Ա 7, Մատթեոս ԻԶ 28)։
Ինչպես Հովհան Մանդակունի հայրապետն է ասում. «Նրանք, ովքեր հավատում և երկյուղածությամբ են մոտենում Քրիստոսին, լուսավորվում են Սուրբ Հոգով և օրեօրառաքինի գործերով վեր են բարձրանում, որովհետև Տերը մեր մեջ բնակվում է Սուրբ Հաղորդությամբ» (Հովհաննես Զ 5-7)։
3. Սուրբ Պատարագը. «Մեղքի համար Պատարագ պետք չէ» (Եբրայեցիս Ժ 18) Սուրբ Պատարագը առաջնային տեղ է գրավում Հայաստանյայց Առաքելական Եկեղեցու սուրբ խորհուրդների մեջ։
Սուրբ Պատարագը, խաչի զոհը ներկայացնելու և Սուրբ Խորանի վրա շարունակելու համար, իր անձը նվիրաբերած Հիսուս Քրիստոսի Մարմնի և Արյան զոհաբերությունն է։ Այսպիսով, Սուրբ Հաղորդությունը ոչ միայն խորհուրդ է, այլնաև՝ քավչարար ողջակեզ, որը մատուցվում է Աստծուն՝ ողջերի և մեռածների համար։ Իբրև ողջակեզ՝ այն Գողգոթայի ողջակեզի շարունակությունն ու գործադրումն է, որտեղ մեր Փրկիչը, իբրև Քահանա, իր Մարմինը և Արյունը զոհ է մատուցում Աստծուն՝ գինու և հացի ձևերի ներքո։
Սուրբ Պատարագը մատուցվում է ոչ միայն ի քավություն և ի թողություն ողջերի և մեռածների մեղքերի, այլ նաև՝ ի հիշատակ Քրիստոսի խաչի մահվան։ Սուրբ Պատարագը ներկայացնում է Գողգոթայի Պատարագը, սակայն այն ոչ միայն մեր Տիրոջ մահը ներկայացնող, այլ նաև իրական պատարագ է, որի մեջ մատուցողն ու մատուցվողը, ընդունողն ու տվողը ինքը Տերն է՝ նույնիսկ քահանայի ձեռքով մատուցվելիս։
Այնպես որ խորության և էության մեջ Գողգոթայի Պատարագը և մեր Եկեղեցու՝ Սուրբ Սեղանի վրա մատուցված Պատարագները նույնն են։ Իսկ մի շարք Եկեղեցիներ Պատարագը կատարված են համարում և իրենց տեսակետներն առաջ քաշելու համար հետևյալ համարներն են մատնանշում։ «Բայց Քրիստոսը, մեկ զոհ մատուցելով մեղքի համար, մշտնջենապես նստեց Աստծո աջ կողմում» (Եբրայեցիս Ժ 12, 14)։ «Քրիստոսը մեկ անգամ իբրև պատարագ մատուցվեց շատերի մեղքերը վերցնելու համար» (Եբրայեցիս Թ 28, Ժ 10)։
«Մեղքի համար Պատարագ պետք չէ» (Եբրայեցիս Ժ 18)։ Ուրեմն, այսպիսով, մի շարք Եկեղեցիներ վերոհիշյալ տներով Սուրբ Պատարագը կատարված են համարում և իրենց պաշտամունքից խորությամբ ու ձևով վերացնում այն։
Նախ պետք է ասենք, որ այդ Եկեղեցիները մեզ վրա այն տպավորությունն են թողնում, կարծես թե Հիսուսը հրեական Մովսիսական օրենքին պետական հարված է (Goup dþEtat) հասցրել, և ինչը որ Մովսիսական օրենքի մեջ է, պետք է քանդել ու չընդունել։ Բայց, ընդհակառակը, Քրիստոսի վարդապետությունը, այսինքն՝ քրիստոնեությունը, Մովսիսականության շարունակությունը, ամբողջականացումն է, ինչպես և մեր Տերը հաստատեց՝ ասելով, որ ինքը եկել էր օրենքը և մարգարեությունները կատարելու և լրացնելու և ոչ թե ջնջելու կամ քանդելու (Մատթեոս Ե 17)։
Ինչ որ կատարում էին Հին Ուխտում, ստվերն էր, մի տեսակ նախապատրաստականը Նոր Ուխտի։ Ինչպես օրինակ՝ աղջնակի՝ տիկնիկի հետ խաղալու և գուրգուրանքի մեջ ապագայի մայրությունն է երևում, նույն ձևով էլ, երբ հրեաները Հին Ուխտի արարողություններն էին կատարում, ապագայի քրիստոնեությունն էր, որ արտացոլվում էր դրանց մեջ։
Հենց այդ պատճառով էլ Պողոս առաքյալն կորնթացիներին հղված իր ուղերձում նույն ձևով բացատրում է՝ ասելով. «Չեմ ուզում, որ անգետ լինեք, եղբայրներ, որ մեր հայրերը բոլորն էլ ամպի տակ էին, ու բոլորն էլ ծովից անցան, և բոլորն էլ Մովսեսով մկրտվեցին ամպի ու ծովի մեջ, ու բոլորն էլ նույն հոգևոր կերակուրները կերան, և բոլորն էլ նույն հոգևոր ըմպելիքները խմեցին, որովհետև խմում էին այն հոգևոր վեմից, որը գնում էր նրանց հետ, ու այդ վեմը Քրիստոսն էր» (Ա Կորնթացիս Ժ 1-4)։ Քրիստոսը նույնպես, երբ հրեա ժողովրդին պիտի խոսեր Սուրբ Հաղորդության մասին, անապատում կերած մանանայի օրինակով էր այն բացատրում, որովհետև մանանան ապագայի Սուրբ Հաղորդության խորհրդանիշն էր։
Քրիստոսի օրոք աշակերտները բաներ էին անում, որոնց նշանակությունը չէին հասկանում։ Այդ մասին Հովհաննեսը գրում է. «Եվ Նրա աշակերտնեը սկզբում այս բաները չհասկացան, բայց երբ Հիսուսը փառավորվեց, այն ժամանակ հիշեցին, թե դրանք Նրա մասին էին գրվել, և թե իրենք էլ այդ էին արել Նրան» (Հովհաննես ԺԲ 16)։ Մենք նույնպես, եթե լավ հասկանանք Քրիստոսի վարդապետության հոգին, Հիսուսի աշակերտների նման շատ լավ կհասկանանք նաև, թե ինչու էին հրեաներն այն կատարել հիշյալ ձևով, իսկ մենք այժմ պետք է կատարենք մեկ այլ ձևով։ Տարբերությունը ձևի մեջ է, որովհետև հոգին նույնն է, ինչպես առաքյալն է ասում. «Պաշտոնները զանազան են, բայց նույն Տերն է տալիս» (Ա Կորնթացիս ԺԲ 5)։
Նույն Տեր Հիսուս Քրիստոսն է Հին Ուխտի և Նոր Ուխտի Բարձրագույն Հեղինակը. «Ամեն ինչ Քրիստոսով ստեղծվեց» (Կողոսացիս Ա 16)։ Մեկ ուրիշ տեղ. «Ամեն ինչ Նրանով եղավ, առանց Նրա ոչինչ չեղավ, ինչ որ եղել է» (Հովհաննես Ա 3)։ Այժմ գանք վերոհիշյալ տների ուղիղ մեկնությանը. «Քրիստոսը մեկ անգամ իբրև պատարագ մատուցվեց՝ շատերի մեղքերը վերցնելու համար» (Եբրայեցիս Թ 28, Ժ 10)։ «…Այլևս մեղքի համար պատարագ պետք չէ» (Եբր. Ժ 18)։
Ըստ մի շարք Եկեղեցիների, Պատարագը կատարված և ավարտված բան է քրիստոնյաների համար։ Ճիշտ է։ Սակայն հասկանանք, թե առաքյալը ո՞ր պատարագի մասին է խոսում։ Խոսքը Հին Ուխտի՝ գառնուկով պատարագի մասին է։ Սա հստակ և որոշակի պետք է լինի մեզ համար. չի խոսվում Քրիստոսի և առաքյալների կողմից կիրարկված և հաջորդաբար մինչև մեզ հասած Սուրբ Պատարագի մասին։
Առաքյալը դրա մասին գրել է, որովհետև դեռևս Հին Ուխտի գառնուկով պատարագները շարունակվում էին նրա օրոք, և Քրիստոսի խաչի վրա պատարագվելը ի դերև էր ելնում, որն այսուհետև բուն և հավիտենական Պատարագ պետք է լիներ հավատացյալների համար։ Եվ քանի որ «Քրիստոսը մեկ անգամ պատարագվեց և մշտնջենավորապես կատարյալ դարձրեց սրբվածներին», հավիտենական փրկություն եղավ, շատերի մեղքերը վերցրեց. այդ պատճառով էլ այլևս Մովսիսական ծեսով մեղքի համար գառնուկով պատարագի անհրաժեշտություն չկա։ Ինչպես տեսանք, Հին Ուխտի յուրաքանչյուր պատարագի մեջ առանձին-առանձին գառնուկներ էին մորթվում, և մյուս, հաջորդ պատարագի համար անօգուտ էր դրանց արյունը։ Դրա համար էլ առաքյալը գրում է, որ Քրիստոսը մեկ անգամ զոհվեց և հավիտենական փրկություն եղավ, այլևս ուրիշ զոհի անհրաժեշտություն չկա. Նրանով ստացանք մեր փրկությունը։
Մեր մատուցած Սուրբ Պատարագն էլ միշտ այս մեկ անգամ զոհված հավիտենական Գառնուկն է, ինչպես որ Տերն էլ էր հաստատել։
Հրեաները մեծ բծախնդրությամբ էին կատարում ստվերական պատարագները՝ ամեն առավոտ և երեկո։ Սա մեզ համար օրինակ է, որպեսզի մենք էլ նույն բծախնդրությամբ մատուցենք Քրիստոսի Պատարագը (Ելից ԻԹ 38-39, Թվոց ԻԸ 3-4, Եզեկիել ԽԶ 13-15 և այլն)։
Այս առիթով հիշենք նաև առաքյալի հետևյալ պատգամը. «Զգուշացեք, չլինի թե մերժեք Նրան, ով խոսում է ձեզ հետ, որովհետև, եթե նրանք երկրի վրա Աստծո պատգամները խոսողին մերժելով՝ չազատվեցին, որչափ ավելի մենք չպիտի ազատվենք, եթե երկնքից խոսողից երես թեքենք» (Եբրայեցիս ԺԲ 25)։ Հին պատարագը, որ պիտի խափանվեր, փառքով էր, ինչքան ավելի փառքով կլինի այն, որ հավիտենական է (Բ Կորնթացիս Գ 11)։ Մի ուրիշ տեղ Եսայի մարգարեն ահա թե ինչ է ասում Հին Ուխտի Պատարագի մասին. «…Ո՜վ Իսրայել, քո ողջակեզների ոչխարները չբերեցիր ինձ Եվ քո զոհերով չփառավորեցիր ինձ,…և քո զոհերի ճարպով չկշտացրեցիր ինձ» (Եսայի ԽԳ 23-24)։
Անշուշտ, այժմ Տերը մեզանից՝ քրիստոնյաներիցս, պիտի պահանջի, որ փառավորենք Տիրոջը և Սուրբ Խորհրդի օրհնության երգերով կշտացնենք նրան։ Ինչպես տեսանք, առաքելական սկզբնական շրջանից իսկ պատարագ էին մատուցում՝ հաց կտրելու անվան տակ (Գործք Բ 42, 46, Ի 7)։
Իսկ Եբրայեցիս ուղերձում հեղինակը պատվիրում է՝ ասելով. «Ուստի Քրիստոսի ձեռքով միշտ Աստծուն օրհնության Պատարագ մատուցենք» (Եբրայեցիս ԺԳ 15)։ Պատարագ, որ այլևս գառնուկի զոհաբերությամբ չպիտի լիներ, այլ մեր շրթունքներով, որոնք նրա անունն են դավանում, թե՝ «Դու ես Աստծո հավիտենական Գառը, որ աշխարհի մեղքը վերցրեցիր»։
Նույն ձևով Պետրոս առաքյալն էլ է ասում. «Հիսուս Քրիստոսի ձեռքով Աստծուն հաճելի հոգևոր Պատարագներ մատուցենք» (Ա Պետրոս Բ 5)։ Երբ Իսրայելի ժողովուրդն ազատագրվեց Եգիպտոսից՝ գերության երկրից, Մովսեսն Աստծո հրամանով Զատկական պատարագներ սահմանեց, որպեսզի միշտ երախտագիտությամբ հիշեն իրենց Փրկիչ Աստծուն։ Եվ մարգարեները սա միշտ պիտի հիշեցնեին Իսրայելի ժողովրդին. «Ո՜վ Իսրայել, մ՜ի մոռացիր քո Տեր Աստծուն, որ քեզ Եգիպտոսից՝ գերության երկրից ազատեց «փրկեց»։ «Ես եմ քո Տեր Աստվածը, որ քեզ հանեցի Եգիպտոսի՝ ստրկությաներկրից» (Ելից ԺԶ 6, Թվոց ԻԳ 22, Սաղմոս ՀԸ, Եսայի ԽԸ 20, Երեմիա Բ 6 և այլն)։
Որչա՛փ առավել մենք պետք է հիշենք մեր Տեր ու Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսին, որ զոհվելով՝ պատարագվեց և իր թանկագին արյունը թափելով՝ փրկեց մեզ։ Որքա՛ն առավել մենք՝ հավատացյալներս, երախտագիտությամբ պետք է հիշենք և կատարենք միակ փրկագործության Սուրբ Պատարագը, որպեսզի «իբրև զավակներ՝ Մարմնին և Արյանը հաղորդ լինենք, Ինքն էլ նույն ձևով մեզ բաժնեկից լինի» (Եբրայեցիս Բ 14):
