Անձնավորության գաղափարի մասին

Մտորումներ

Շատ մը ժամանակակից մտածողներու համար անհատական «եսի» զգացումի ու գիտակցության կատարելագործված վիճակը այն է, ինչ որ իրենք անձնավորություն կը կոչեն:
Անձնավորությունը պետք է նկատել, կըսեն, բնության իրականություններեն մին եւ ամենաբարձր նպատակը բնության բոլոր մյուս իրականություններուն:
Անձնավորությունը, որուն հասած է մարդկային ցեղը (espռce), հանձին տիպար մարդ անհատներու` կը բխի նաեւ նյութական եւ օրկանական պայմաններու զուգորդումեն ու բարդացումեն, որոնց մեջեն անցած է օրկանական կյանքը ընդհանրապես եւ մարդկային հոգեկան-բարոյական կյանքը մասնավորապես:
Այսպիսով, անձնավորությունը կը դառնա, կարծես, տիեզերական ուժին գերագույն նպատակը ու գոյության բարձրագույն գագաթը:
Այս գիտական տեսակետը առաջնորդած է շատ մը մտածողներ փիլիսոփայական նոր տեսություններու եւ կառուցումներու, որոնց մեջ տեղ պետք է տալ ռումեն փիլիսոփա Գ. Ռըտուլեսքու-Մոդռուին, որ իր տեսությունը կը կոչե իսկ «էներժեթիկ անձնավորականության փիլիսոփայություն» (Filosofia personalismului energetic).
Արեւմտյան մտածողներեն կարելի է հիշել Renouvier («Le personnalisme», 1903), W. Stern («PersՓnlichkeit als Wissenschaft», 1930), W. Ehrlich («Stufen der PersՓnlichkeit», 1930) եւ ուրիշներ: Կարելի է հոս ավելցնել նաեւ նորագույն մեծ ընկերաբաններեն շատերը, որոնք իրենց մտածողությամբ մոտ են անձնավորության գաղափարին` հակառուսոյական իմաստով: Այսպես են ֆրանսացի ընկերաբան Emile Durkheim, ավստրիացի O. Spann եւ գերմանացի W. Sombart: Այս վերջինը մանավանդ, իր վերջին գործով` «Le socialisme allemand» (1938).
Բոլոր այս մտածողները իրենց մտքերու դրությանց մեջ թեեւ կը տարբերին իրարմե ու տարբեր ձեւով կըմբռնեն անձնավորության գաղափարը, եւ սակայն, խորքին մեջ բոլորը կուզեն գերազանցել ռուսոյական, քաղքենիական անհատականության գաղափարը ու հասնիլ ավելի խոր կերպով, ավելի օրկանական, ավելի ֆունգցիոնալ կերպով ըմբռնված մարդ-անհատի տիպարին:
Այսպիսի ուսումնասիրություն մը հետաքրքրական կըլլա մանավանդ անոր համար, որ կարգ մը գիտություններ մեկնելով տարբեր կետերե, ուսումնասիրելով կյանքի տարբեր բնագավառներ, տարբեր երեւույթներ ու մարդկային կյանքին տարբեր երեսները` կը հասնին, գրեթե, նույն տեղը կամ, ավելի ճիշտ, իրենց եզրակացությունները իրարու կը համաձայնին, իրար կը լրացնեն ու կը տանին մեզ միեւնույն գաղափարին մարդկային էության մասին, մարդը եւ տիեզերքի մեջ անոր տեղը գտնելու ու հասկնալու միեւնույն ձեւին: Այս գիտություններեն են, մանավանդ, նորագույն կենսաբանությունը, հոգեբանությունը եւ ընկերաբանությունը, եւ նույնիսկ` բնագիտությունը:
Այս հոդվածին մեջ մենք պիտի բավականանանք քանի մը գծեր ու մտածումներ տալով միայն` առանց լրիվ բան մը ներկայացուցած ըլլալու հավակնության:
Գոհ պիտի ըլլանք սակայն, եթե մեր այս քանի մը էջերով հաջողինք ինքնամփոփման ու խորհրդածության մղել հայ ընթերցողը, որ, դժբախտաբար, այնքա՜ն կլանված է անցողակի եւ հոգեւոր կյանքի համար ո՛չ նշանակալից հոգերով: