Կան շատ մարդիկ, որոնք ուրիշներին դատելով, իրենց երեւակայության մեջ պատրաստ են քանդել եւ փլուզել ամեն ինչ եւ նվաստացնել բոլորին, նրանք հիվանդագին են արձագանքում ուրիշների թերություններին եւ վերջ ի վերջո սեփական մտքի հակամարտությունների արդյունքում գալիս են ներքին հոգեկան սպառման:
Մերձավորին դատելու երեւույթը խլում է մեզնից ներքին խաղաղությունը, բերում է նյարդայնացման, զրկում է քնից:
Որտեղի՞ց է առաջանում այդ ցանկությունը ուրիշների մեջ նկատել միայն վատ կողմերը: Դատելու պատճառը թաքնված է մեր եսասիրության մեջ: Եթե մենք մեզ ավելի ենք սիրում, քան ուրիշներին, մերձավորի մեջ կտեսնենք միայն թերություններ, իսկ մեր մեջ միայն դրական կողմեր ու արժանիքներ, որպեսզի ցույց տանք, որ ուրիշներից ավելի լավն ենք:
Ի՞նչ միջոցներով կարելի է հաղթահարել այդ վատ սովորությունը:
Առաջին միջոցը՝ «Մի՚ դատեք, որպեսզի չդատվեք» (Մատթ.7; 1): Սուրբ հայրերից մեկը դա այդպես է բացատրում. Տիրոջ դատավճիռը այս մեղքի համար խիստ է եւ վճռական: Ով դատում է ուրիշներին, նրա համար արդարացում չի լինի: Ի՞նչ անենք: Ինչպե՞ս ազատվենք այս վտանգից: Շատ ազդեցիկ միջոց կա դատելու սովորության դեմ՝ սեփական անձը դատապարտված համարել: Ով զգում է իրեն դատապարտված, երբեք չի դատի ուրիշին, այլ միայն կասի. «Տե՛ր, ողորմիր, Տե՛ր, ներիր ինձ իմ հանցանքները»:
Հարանց վարքում կա մի պատմություն, թե ինչպես վանական եղբայրները հավաքվում են դատելու մի եղբոր արարքը եւ կանչում են աբբա Մովսեսին: Մովսեսը մի պարկ ավազ է լցնում, շալակում է եւ գնում մեղանչած եղբորը դատելու: Վանական եղբայրները հանդիպելով վանահորը հարցնում են. «Այդ ի՞նչ բեռ ես շալակել»: «Դա իմ մեղքերն են, – պատասխանում է աբբան, – որոնք ես չեմ տեսնում, բայց հիմա գնում եմ դատելու ուրիշին իր գործած մեղքերի համար, որոնք ինձ նկատելի են»: Եղբայրները, խրատվելով վանահոր պատասխանից, հրաժարվեցին դատել իրենց եղբորը:
Իրապես, եթե մենք ճանաչում ենք սեփական թերությունները, եւ մեր խիղճը հանգիստ չի տալիս մեզ, որ ինչ-որ տեղ սխալ վարվեցինք, ապա արդյո՞ք դրանից հետո ուշադրություն կդարձնենք մերձավորի սայթաքումների վրա: Արդյո՞ք կդատենք ուրիշին ինչ-որ բանի համար, իմանալով, որ մենք էլ բազմիցս վարվել են քրիստոնյային անվայել ձեւով:
Իսկապես, որ ներելով ուրիշներին իրենց մեղանչումները եւ ոչ մի բանում չմեղադրելով մենք խաղաղություն ենք բերում մեր հոգուց ներս: Տերը Իր խոսքի համաձայն չի դատում նրան, ով ուրիշներին չդատեց:
Երկրորդ միջոցը՝ չծաղրել մերձավորներին: Շատերի համար դա դարձել է արդեն մի տեսակ պահանջ՝ անպայման ինչ-որ բանում ծաղրել ուրիշին: Եթե մենք բավականություն ենք ստանում ուրիշներին ծաղրելուց, ուրեմն դա հստակ նշան է մեծամտության, անպատկառ եւ ինչ-որ տեղ նաեւ թշնամական վերաբերմունքի մերձավորի հանդեպ: Չէ՞ որ ցանկացած ծաղր խոցում եւ նվաստացնում է ուրիշ մարդուն, հետեւաբար, ծաղրելով, մենք թերեւս չգիտակցելով, վնասում, չարիք ենք պատճառում նրան: Ծաղրանքը, որը արվում է մարդու ներկայությամբ, ընդունակ է դարձնել նրան չար եւ խստասիրտ:
Ծաղրասիրությունը նշան է ներքին անմաքրության, երբ խղճի ձայնը այլեւս չի լսվում, դրա համար էլ այդպիսի մարդը խոցում է ուրիշներին իր վիրավորական խոսքերով: Նա ծիծաղում է, եթե որեւէ մեկը անվայել արարք է կատարում, եւ նորից ծիծաղում է, երբ ուրիշը լավ է վարվում: Ծիծաղում է, երբ ուրախ լուր է լսում, բայց եւ նորից է ծիծաղում, եթե լսում է ուրիշի անախորժության մասին: Չկա այդ մարդու մեջ ոչ մի բան ճշմարիտ եւ լուրջ:
Ինչպե՞ս, սակայն, պահի իրեն մարդ, որին ծաղրում են: Ուշադրություն չդարձնի սուր խոսքերին. դա գլխավոր զենքն է ծաղրուծանակի դեմ: Եթե մենք սառնասիրտ լինենք ծաղրական խոսքերի նկատմամբ, ուրեմն դրանք չեն հասնի իրենց նպատակին եւ մեզ այլեւս չեն ծաղրի:
Երրորդ միջոցը. պետք չէ հայտարարել ուրիշների տկարությունների, թերությունների ու մեղքերի մասին: Նախ, մեզ հայտնի չեն ուրիշ մարդկանց արածների դրդապատճառները՝ ինչու նրանք վարվեցին տվյալ դեպքում այսպես, եւ ոչ թե այլ կերպ: Հաճախ պատահում է, որ մեզ հասած տեղեկությունը չի համապատասխանում իրականությանը, իսկ մենք արդեն շտապում ենք տարածել մեր ծանոթներին՝ «ինչպե՞ս նա այդպես վարվեց»: Եվ վերջապես դա վնաս է մեր հոգու համար, որը այս տեսակ բամբասանքներից հետո միշտ դատարկություն, ներքին կշտամբանք եւ դիսկոմֆորտ է զգում:
Մի մարդ գալիս է իր հոգեւոր ուսուցչի մոտ եւ ասում. «Գիտե՞ս՝ ինչ ասաց քո մասին այսօր ընկերդ»: «Սպասի՛ր, – կանգնեցրեց նրան ուսուցիչը,- սկզբից, այն ինչ ուզում ես ասել, անցկացրու երեք մաղերով»: «Ո՞րն են այդ երեք մաղերը», – զարմացավ աշակերտը: «Նախքան մի բան ասելը, պետք է այն երեք անգամ անցկացնել մաղով: Նախ՝ անցկացնել ճշմարտության մաղով: Դու համոզվա՞ծ ես, որ այն ինչ ուզում ես ինձ ասել ճիշտ է», – «Ոչ, ես պարզապես լսել եմ այդ մասին», – «Լավ, ուրեմն դու չգիտես՝ ճիշտ է դա, թե ոչ: Ուրեմն անցկացնենք դա երկրորդ՝ լավության մաղով: Դու ուզում ես ասել իմ ընկերոջ մասին ինչ-որ լա՞վ բան», – «Ոչ», – ափսոսանքով պատասխանեց աշակերտը: «Ուրեմն դու պատրաստվում ես ասել նրա մասին վատ բան, բայց եւ անգամ վստահ չես, որ ասածդ ճշմարիտ է լինելու: Իսկ հիմա անցկացնենք դա երրորդ՝ օգտակարության մաղով: Անհրաժե՞շտ է ինձ լսել այն, ինչ դու պիտի ասես», – «Ոչ, դրա մեջ որեւէ անհրաժեշտություն չկա»,- համաձայնվեց աշակերտը: «Այսպիսով, – եզրակացրեց ուսուցիչը,- այն ինչ դու ուզում ես ասել, ոչ ճշմարիտ է, ոչ լավ, ոչ էլ օգտակար: Ուրեմն, ինչո՞ւ ես ինձ դա ասում:
Եվ մեզ, յուրաքանչյուրիս, նախքան մեր մերձավորների մասին լուրեր ու բանբասանքներ տարածելը, արժե այդ ամենը անցկացնել երեք մաղերով՝ ճշմարտության, լավության եւ օգտակարության:
Այսպիսով, կյանքում հաճախ ամեն ինչ պատահում է ոչ այնպես, ինչպես անձամբ մեզ է թվում: Դրա համար, լավ է ուրիշ մարդկանց մասին դատաստանը հանձնել Աստծուն, իսկ մեր ուշադրությունը դարձնել սեփական հոգեւոր կյանքի խնդիրների վրա, որպեսզի հաղթահարենք այն ամենը, ինչի համար կարող ենք դատապարտվել Սրտագետ Աստծո առաջ:
Թարգմանությունը ռուսերենից կատարեց՝
Տեր Ընծա քհն. Միրզոյանը
Աղբյուր՝ «Սյունյաց Կանթեղ ամսաթերթ» #29 (63)
