Մանուկ Հիսուսին ծննդյան ութերորդ օրը տաճարում թլփատեցին և անուն դրեցին (Ղուկ. 2.21)։ Ըստ հրեական օրենքի` ութ օրեկանը լրացած երեխաներին տանում էին տաճար, արու զավակներին թլփատում և անվանակոչում։ Թլփատությունը հուշում էր, որ մարդը պետք է հեռումնա իր մարմնի մեղավոր հաճույքներից և կրքերից. Հին Կտակարանի մարդը նախ մարմնականին վերաբերող ըմբռնումների միջոցով պետք է բարձրանար դեպի հոգևորը։ Սակայն այժմ, երբ Նոր Կտակարանի ժամանակներում մենք ունենք սրտի թլփատությունը, այսինքն` այն գիտակցությունը, որ պետք է հրաժարվենք մեղավոր ու ստոր հաճույքներից, այլևս կարիք չունենք մարմնավոր թլփատության, ինչպես որ ուսուցանում է Պողոս առաքյալը` հիմնվելով մարգարեի խոսքերի վրա, թե` ձեր սրտի անթլփատությո՜ւնը թլփատեցեք (Հռ. 2.29, Երեմ. 4.4)։ Ավետարանում գրված է, որ մանկացյալ Աստվածորդուն կոչեցին Հիսուս, ինչպես, որ պատվիրել էր հրեշտակը (Մատթ. 1.21)։ Հիսուս անունը հրեական Հեսու անվան հունարեն տարբերակն է։ Հեսու անունով Հին Կտակարանից հայտնի է հրեաների ամենամեծ գործիչներից մեկը` Նավեի որդի Հեսուն։ Նրա սկզբնական անունն էր Օսես, որը նշանակում է ազատություն: Նա քանանացիների երկիր ուղարկված հետախույզներից էր (Թվեր 13.9), Մովսեսի կողմից ընտրվել էր իբրև իր օգնականը։ Հետագայում աստվածային հայտնությամբ Մովսեսն իմացավ, որ Հեսուն է հաջորդելու իրեն և նա պետք է հրեաներին առաջնորդի ավետյաց երկիր։ Եվ Մովսեսն անվանափոխեց իր օգնականին (Թվեր 13.17)` նրա Օսիա կամ Օսես անվանն ավելացնելով Աստծո Եհովա անունը, որով առաջացավ Հեսու անունը կամ եբրայական ավելի ճիշտ արտասանությամբ` Հեշուա, որ նշանակում է Տերը փրկում է։ Իսկ Քրիստոս նշանակում է օծյալ։ Հետևաբար Տիրոջ Հիսուս Քրիստոս անունը ևս ցույց տալիս, որ Նա է օծյալ Փրկիչը համայն մարդկության։ Եկեղեցական հեղինակները նմանություն են տեսնում Հիսուս Քիստոսի և Հեսուի միջև։ Ըստ նրանց` Հեսուի առաջնորդությամբ հրեաների մուտքը ավետյաց երկիր խորհրդանշում էր Քրիստոսի առաջնորդությամբ հավատացյալների մուտքը Երկնքի Արքայություն։
Մեր Եկեղեցու աստվածաբան հեղինակներից Կաթողիկոս Ղազար Ջահկեցին հատուկ ուշադրություն է հրավիրում Տիրոջ անվան արտասանության վրա։ Նա գրում է, որ մեր Եկեղեցու վարդապետության համաձայն` չի կարելի Փրկչին կոչել միայն Հիսուս անունով, որովհետև այդ անունը գործածվում է նաև հասարակ մարդկանց համար։ Այս անունը կարող են ունենալ նաև սովորական ավազակները, և մենք պետք է հատուկ ձևով գործածենք Հիսուս անունը` ցույց տալու համար նրա աստվածությունը կամ տարբերությունը սովորական մարդկանցից։ Սա շատ լավ երևում է հատկապես Պիղատոսի խոսքերից. «Այս երկուսից որի՞ն էք ուզում, որ ձեզ համար արձակեմ. Հեսու Բարաբբայի՞ն, թէ՞ Հիսուսին` Քրիստոս կոչվածին» (Մատթ. 27.17): Զարմանալի է, բայց զուգադիպությամբ Քրիստոսի փոխարեն ազատ արձակվող ավազակ Բարաբբայի անունը ևս Հեսու-Հիսուս էր: Ինչպես նաև Բարաբբայի անվան նմանությունը Տիրոջ անվանը երևում է ավազակի անվան թարգմանությունից: Եբրայերենում բար նշանակում է որդի, իսկ աբբա` հայր, հետևաբար, Բարաբբա թարգմանվում է հոր որդի, և Քրիստոս ևս ճանաչվում է որպես Բարձրյալ Հոր Որդի:
Հիսուս անունը Տիրոջ համար պարզ մարդկային ձևով օգտագործում են հատկապես Քրիստոսի անձի մեջ երկու բնություն դավանող քաղկեդոնական վարդապետության հետևորդները` կաթոլիկները, ուղղափառները, բողոքականները, որովհետև նրանց համար արտառոց ոչինչ չկա Փրկչին սովորական մարդու պես կոչելու մեջ: Նրանց վարդապետության համաձայն` Քրիստոս ունի երկու բնություն` մարդկային և աստվածային, և Հիսուս մարդկային անունով ակնարկվում է մարդկային բնությունը։ Ղազար Ջահկեցին, Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու քրիստոսաբանության վրա հիմնվելով, սովորեցնում է, որ պետք է անպայման ասենք Տեր Հիսուս կամ Հիսուս Փրկիչ կամ Հիսուս Քրիստոս` շեշտելու համար, որ Քրիստոս մարդ է, միաժամանակ նաև` Աստված։
Ցավոք, այսօր մի արատավոր երևույթ է տարածված մեր ժողովրդի մեջ։ Շատեր, իբրև զարմանքի կամ բացականչության նշան, անփութությամբ օգտագործում են Տիրոջ անունը։ Օրինակ` երբ մեկն ինչ-որ բանից զարմանում է կամ որևէ երևույթից ազդված պետք է բացականչի, ասում է` Հիսո՛ւս Քրիստոս կամ Հիսուս քեզ Քրիստոս։ Ոմանք էլ նման դեպքերում ավելին` աղավաղված ձևով են ասում` Իսո՛ս։ Սա հավանաբար առաջացել է բարեպաշտական սովորությունից, որով դժվարության մեջ հայտնվելիս օգնության համար Քրիստոսի անունն են կանչում: Սակայն մարդկային չապաշխարած մեղքերի հետ միասին Աստված շատ մեծ խստությամբ պիտի դատապարտի և պիտի պատժի մեր Տիրոջ անունն այսպես անփութությամբ կամ աղավաղված ձևով գործածելու համար։
Ադամ քահանա Մակարյան. Քրիստոնեության իսկությունը (գիտելիքներ հավատացյալներին)
