Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի oրհնությամբ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Հրատարակչական բաժինը լույս է ընծայել լուսահոգի հոգևորականի՝ արժանապատիվ Տ. Եղիշե ավ. քհն. Սարգսյանի «Դրվագներ Հայ Եկեղեցու պատմության» աշխատությունը (խմբ.՝ Պարգև Բարսեղյան և Գևորգ Մադոյան):
Ուսումնասիրության գլխավոր թեման Հայրապետական Աթոռի դեգերումների պատմությունն է՝ ըդնգրկելով Հայ Եկեղեցու հաստատումից մինչև Կաթողիկոսական Աթոռի Սսից Ս. Էջմիածին վերահաստատման (1441 թ.) ժամանակաշրջանը: Հայոց Հայրապետական Աթոռը չի եղել փառքի Աթոռ. մեր սրբազան հայրապետների համար այն տառապանքի, հաճախ նաև Գողգոթա տանող ճանապարհ էր, սակայն հենց այս Աթոռի գաղափարի մեջ է հայը մշտապես տեսել ազգային-կրոնական անկախության միաձույլ գաղափարը։
Ժողովրդի և պետության համար օրհասական պահերին ծանր խաչը մշտապես դրված է եղել Եկեղեցու առաջին սպասավորի՝ Հայոց Հայրապետի ուսերին։ Հոգևոր և ազգային առաջնորդությունն իմաստնությամբ ու գերբնական աշխատասիրությամբ վարելով, ամուր և անսակարկ պահելով Հայոց Եկեղեցու դավանանքը, Հայոց գահակալները մնում էին ազգի միակ անդավաճան ու ճշմարիտ առաջնորդները։
Ողբերգական և դաժան պատմական անցյալում մեր դարավոր հակառակորդները ոչ միայն տակնուվրա են արել ու ամայացրել Հայոց սքանչելի երկիրը, այլև կոտորել և տեղահանել են բազմահազար հայորդիների, որոնք հարկադրված էին եղել Մայր Աթոռից ու հայրենիքից հեռու կազմավորել հայկական գաղթավայրեր: Հայոց Հայրապետները շատ հաճախ ստիպված են եղել գնալ նրանց հետևից, որպեսզի ավելի մոտ լինեն հայրենի հողից ու Սուրբ եկեղեցուց հեռու, օտարության մեջ ապրող հայությանը՝ հանուն նրանց ազգային դիմագծի, լուսավորչահաստատ հավատքի, հայ ոգու և հայեցի մշակույթի անաղարտ պահպանման:
Գիտահանրամատչելի կերպով ներկայացված սույն աշխատությունը հուսով ենք օգտակար կլինի Հայ Եկեղեցու պատմությամբ հետաքրքրված ընթերցող լայն շրջանակների՝ հատկապես դպրոցականների, ուսուցիչների, սփյուռքահայերի և զբոսավարների համար։
