ԽՈԿՈՒՄ

«Նրանք, որ Աստծուն են նայում և Նրան մոտենում, Նրա գեղեցկությունն են առնում իրենց վրա, ինչպես որ պատրույգը ճրագին մոտենալով` նույն լույսն է դառնում»,– ասում է Ս. Գրիգոր Նարեկացին: Արարչի եւ արարածի միջեւ հոգեկան ամուր, անքակտելի կապը թերեւս ամենաբարձրն ու կատարյալն է, որին մարդ արարածը կարող է հասնել իր երկրային կյանքի ընթացքում: Այդ ճանապարհին մեծագույն ուղեկիցն աղոթքներն են, որոնք, ինչպես ասում են Սուրբ Հայրերը, բարձրացնում են մարդկանց առ Աստված եւ Աստծուն խոնարհեցնում դեպի մարդիկ: «Արթուն կացեք եւ աղոթք արեք» (Մարկ.14.38),-ասում է Տերը: Արթուն լինենք, աղոթք անենք եւ հետեւենք Նրա պատվիրաններին, քանզի ճշմարիտ քրիստոնյան պետք է ոչ միայն խոսքով լինի քրիստոնյա, այլեւ վարքով ու գործերով:
Այս քառառասունութօրյա պահքը ճիշտ ժամանակահատվածն է իսկական քննողի ու իմաստասերի պես նայելու մեր հոգուց ներս, գնահատելու մեզ ու մեր հոգեւոր կյանքը:
Խոկման ընթացքում ընթերցվում է աղոթք, հետո քարոզ է լինում, այնուհետեւ անջատվում են տաճարի լույսերը, եւ հոգեւոր երգեցողության, թույլ մոմերի լուսավորության ներքո հավատացյալը խոկում է, այսինքն` ինքն իր մեջ վերլուծում է լսածը, քաղում այն, ինչ պետք է իր կյանքի այդ պահի համար և աղոթում: Խոկման մասնակիցները բացառիկ միջավայր են ունենում Մայր Եկեղեցու զորացման, հայրենիքի եւ ժողովրդի բարօրության, հոգեւոր վերելքի համար խորհելու, մտորելու, աղոթելու, իրենց հոգեւոր վիճակը քննելու եւ գնահատելու համար: «Իրապես, խոկումը անհրաժեշտ պայմաններից մեկն է քրիստոնյայի հոգևոր կյանքի կառուցման համար: Խոկման ժամանակ Աստծո ներկայությունը առավել քան երբեք ես զգում, լսում Նրա շունչը, քայլում Նրա հետ, պարակից դառնում երկնայիններին»,-ասում է Հոգեշնորհ Տեր Թովմա աբեղա Խաչատրյանը: «Այդ մի ժամվա ընթացքում ամբողջովին կտրվում ես արտաքին աշխարհից եւ դու ես, քո Աստվածը», – ասում է խոկման մասնակից Լուսինե Մանուկյանը:
Իրապես, ահա լսում ես «Տեր ողորմեա»-ն, եւ այդ հոգեպարար հնչյունների ներքո հոգիդ թեւածում է այս աշխարհի սահմաններից անդին, դեպի աստվածային լույսն ու ջերմությունը: Սկսում ես խորհել ապրած կյանքի, արված ու չարված գործերի, մեղքերի, սխալների ու չարի գայթակղությունների մասին: Ակամայից միտքդ են գալիս Սուրբ Եփրեմ Ասորու խոսքերը, թե «ի՞նչ բարություն ենք տեսել սատանայից, որ այդքան սիրում ու կատարում ենք նրա կամքը` մեր զազրելի գործերով: Նա էր, որ խաբեց Եվային օձի միջոցով եւ նրանով` մեր հայր Ադամին, որ լուսեղեն պատմուճանից մերկացրեց մարդուն, փախցրեց Աստծո երեսից ու թաքցրեց թզենու ներքո, Աստծո անեծքին մատնեց մեր հորն ու մորը եւ արտաքսել տվեց անմահության աստվածավայել դրախտից, դարձրեց մահվան ենթակա…: Նա էր, որ մարդու լուսեղեն պատմուճանի պայծառությունը փոխարինեց կաշվե հանդերձով եւ դրախտի պտուղների անաշխատ վայելումը փոխարկեց երեսի քրտինքով վաստակելու: Նա էր, որ զրկեց հրեշտակային բազմացումից ու արժանացրեց բազմացման կենդանիների պես, այն էլ` ցավերով ու տրտմությամբ….»: Իսկ կարո՞ղ ենք պատկերացնել, թե ինչ կարող է պատրաստված լինել մեզ համար…
Արդ, մարդու սիրտը Սուրբ Հոգու տաճարն է, սրբությամբ պահենք այն` հեռու ամեն տեսակ մեղքերից, ապականությունից ու ախտերից, լցնենք սիրով, ջերմությամբ, աղոթքով ու աստվածապարգեւ բերկրությամբ, որպեսզի այնտեղ հավետ թագավորի միայն Տիրոջ խոսքը, աստվածային երջանկությունն ու թեւածի խաղաղության աղավնին:
Մենք` հողեղեն եւ մահկանացուներս, թաղված ենք անթիվ, անհամար թերությունների ու մեղքերի մեջ: Խոկման ժամանակ, կարծես մի ակնթարթ սահելով-անցնելով մեր ապրած կյանքի ու ժամանակի միջով, հասկանում ես, թե անսահման գթառատ ու բարեգութ Տիրոջ խոսքը որքա՜ն կարեւոր ու անհրաժեշտ է մարդու համար, որ Աստված, մշտապես ուղեկցելով մեզ, խորհուրդներ է տալիս մեզ` բարձրացնելու եւ արժանի դարձնելու իր պատկերին ու նմանությանը: Մնում է անսալ Տիրոջ ձայնին ու քայլել Նրա հետեւից, չէ՞ որ Նա թակում է բոլորիս դռները, ինչո՞ւ ենք ծուլանում բացել Ամենակալի առջեւ…
Անսա՛նք Տիրոջը, աղոթենք կյանքի հարատեւության, խաղաղության, մեղքերի թողության, տառապանքների ու փործությունների հաղթահարման, փրկության, մեր հարազատների, մտերիմների, բարեկամների ու ընկերների, նաեւ մեր ազգի ու համայն մարդկության համար: Չէ՞ որ «ամեն ինչ, որ աղոթք անելով խնդրեք եւ հավատաք, որ կստանաք, կտրվի ձեզ» (Մրկ. 11:24):
Աղոթենք` նախ եւ առաջ մեր վատ կողմերից ու թերություններից ազատվելու, ճշմարիտ ճանապարհով քայլելու եւ աստվածային լույսին հաղորդ լինելու համար` հայցելով Տիրոջից սովորեցնելու փոքրիկ քայլերի արվեստը, աղոթենք` խնդրելով. «Տուր ինձ ոչ թե այն, ինչ ես խնդրում եմ ինձ համար, այլ այն, ինչն իսկապես անհրաժեշտ է ինձ…» (Անտուան դը Սենտ – Էքզյուպերի): Չէ՞ որ հեզության ու խոնարհության այս խոսքերով էր ավարտվում նաեւ Տիրոջ աղոթքը. «բայց ո´չ թե իմ կամքը, այլ Քոնը թող լինի» (Ղուկ. 22.42): Այնժամ մենք իսկապես երջանիկ կլինենք` ապրելով աստվածային սիրո ու խնդության մեջ:
Ի վերջո, նայենք մեր շուրջը, Տիրոջ ստեղծած այս հրաշք աշխարհին եւ չմոռանանք, որ եթե ամեն ինչ խաղաղ է, արեւն այսօր էլ մեզ լույս է տալիս, մենք երջանիկ ենք, առողջ, դրա համար միշտ աղոթում է ինչ-որ մեկը, աղոթում են մարդիկ, ճիշտ է, նրանք քիչ են, բայց կան, մենք էլ փորձենք նմանվել նրանց: