Մէկը կը հարցնէ.-
Սուրբ Հաղորդութիւնը խորհո՞ւրդ է, թէ՝ խորհրդանիշ:
Պատասխան առաջին հարցումին.
1.– Որոշ հոսանքներ Սուրբ Հաղորդութեան խորհուրդը կը նկատեն՝ խորհրդանիշ (Symbol) եւ ո´չ թէ խորհուրդ (Sacrament): Համաձայն Հայ Եկեղեցւոյ, Սուրբ Հաղորդութեան խորհուրդը՝ խորհո´ւրդ է եւ ո´չ թէ խորհրդանիշ:
Ի՞նչ բանի վրայ հիմնուելով կը հաստատենք որ Սուրբ Հաղորդութեան խորհուրդը` խորհուրդ է: Հիմնուելով նոյնինքն մեր Տիրոջ` Յիսուս Քրիստոսի բառերուն վրայ.- «Առէք, կերէք, ասիկա իմ Մարմինս է» (Մտ 26.26: Մր 14.22: Ղկ 22.19):
«Բոլորդ խմեցէք ասկէ. ասիկա իմ Արիւնս է» (Մտ 26.28: Մր 14.24: Ղկ 22.20):
Յիսուս «Հացը» կը կոչէ «Իմ Մարմինս»:
«Գինին» կը կոչէ` «Իմ Արիւնս»:
Եթէ Հացն ու Գինին լոկ խորհրդանիշներ ըլլային, անկարելի էր որ Յիսուս զանոնք կոչէր` «Իմ Մարմինս», եւ «Իմ Արիւնս»:
2.- Պօղոս առաքեալ խօսելով Սուրբ Հաղորդութեան խորհուրդին մասին` կ’ըսէ. «Ով որ անարժանութեամբ կ’ուտէ եւ կը խմէ՝ այդ ուտելովն ու խմելովը ինքզինք դատապարտութեան կ’ենթարկէ, քանի որ զանազանութիւն չի դներ սովորական հացին եւ ՏԻՐՈՋ ՄԱՐՄԻՆԻՆ միջեւ» (Ա.Կր 11.29):
Առաքեալը յստակօրէն եւ ուղղակիօրէն ՏԻՐՈՋ ՄԱՐՄԻՆը կը կոչէ Հացը (Նշխարը) եւ Գինին, եւ կը յիշցնէ որ անոնք սովորական հաց եւ գինի չեն, եւ ուստի, ով որ առանց հաւատքի եւ անարժանութեամբ կը հաղորդուի, ենթակայ կ’ըլլայ դատապարտութեան:
Եթէ Սուրբ Հաղորդութիւնը լոկ խորհրդանիշ է, ի՞նչպէս կրնայ դատապարտութեան ենթարկել անարժանաբար հաղորդուողները: Բան մը որ պարզապէս խորհրդանիշ է՝ չի կրնար մեր դատապարտութեան պատճառ դառնալ: Իսկ եթէ կը դատապարտէ անարժանաբար հաղորդուողները՝ կը դատապարտէ անոր համար որ ատիկա խորհո´ւրդ է, Քրիստոսի Մարմինին եւ Արեան խորհուրդն է:
Հարցում: Ճիշդ կ’ըլլա՞յ որ առաքեալը սրբագործուած Հացը կոչէ` «Տիրոջ Մարմինը», կամ Տէրը զայն կոչէ` «Իմ Մարմինս» եթէ անիկա լոկ խորհրդանիշ մըն է:
3.– Յիսուս կ’ըսէ. «Եթէ չուտէք Մարդու Որդիին Մարմինէն եւ չխմէք անոր Արիւնէն` կեանք պիտի չունենաք ձեր մէջ» (Յհ 6.53):
Ամենայն յստակութեամբ Տէրը կը պարզէ որ մեր կերածը իր Մարմինն ու Արիւնն են: Ուստի չեն կրնար Հացն ու Գինին լոկ խորհրդանիշ ըլլալ Տիրոջ Մարմինին եւ Արեան: Եթէ ըսենք թէ Հացն ու Գինին պարզապէս կը խորհրդանշեն Տիրոջ Մարմինն ու Արիւնը, ուրեմն անոնք Տիրոջ Մարմինն ու Արիւնը չեն, այլ` լոկ խորհրդանիշներ, իսկ եթէ անոնք Տիրոջ Մարմինն ու Արիւնը չեն, այդ պարագային, ինչո՞ւ համար Տէրը զանոնք կը կոչէ` իր Մարմինն ու Արիւնը:
Նայեցէք համարին երկրորդ կէսին. «…կեանք պիտի չունենաք ձեր մէջ»: Եթէ Հացն ու Գինին լոկ խորհրդանիշ են, անոնք ի՞նչպէս կրնան կեանք պարգեւել զանոնք ճաշակողներուն:
Դարձեալ, եթէ Հացն ու Գինին լոկ խորհրդանիշ են Տիրոջ Մարմինին եւ Արեան, ի՞նչպէս Քրիստոս զանոնք կը կոչէ «ճշմարիտ Կերակուր» եւ «ճշմարիտ Խմելիք» (Յհ 6.55): Բան մը որ «ճշմարիտ Կերակուր» եւ «ճշմարիտ Խմելիք» է՝ չի կրնար խորհրդանիշ նկատուիլ:
Յհ 6.54-ին մէջ կը կարդանք. «Ով որ Մարմինէս կ’ուտէ եւ Արիւնէս կը խմէ՝ յաւիտենական կեանք կ’ունենայ եւ ես անոր յարութիւն պիտի տամ վերջին օրը»: Եթէ սուրբ պատարագի ընթացքին սրբագործուող Հացն ու Գինին լոկ խորհրդանիշ ըլլային, անոնք անկարող պիտի ըլլային յաւիտենական կեանք տալու զիրենք ճաշակողներուն:
«Ով որ Մարմինէս կ’ուտէ եւ Արիւնէս կը խմէ՝ մէջս կը բնակի եւ ես՝ անոր մէջ» (Յհ 6.56): Եթէ Սուրբ Հաղորդութիւնը խորհրդանիշ է, անոր ստացումով մենք չենք կրնար Քրիստոսի մէջ բնակիլ եւ ո´չ ալ Քրիստոս՝ մեր մէջ:
4.- Մեր հայրերը շատ բան կ’ըսեն այս ուղղութեամբ: Յիշեմ միայն մէկ-երկու օրինակներ: Սուրբ Գրիգոր Տաթեւացի եւ Սուրբ Ներսէս Լամբրոնացի կը հաստատեն որ «Հացն ու Գինին կը փոխարկուին Քրիստոսի Մարմինին եւ Արիւնին»: Խոսրով Անձեւացի եւ Արճիշեցի եւս կը վկայեն թէ «Հացն ու Գինին իսկապէս կ’ըլլան Անոր Մարմինն ու Արիւնը»: Յովհան Մանդակունի կ’ըսէ թէ «Հացին եւ Գինիին մօտենալով մենք Քրիստոսի´ է որ կը մօտենանք, անո´ր է որ կը տեսնենք, կը շօշափենք, կը համբուրենք, մեր ներսիդին կ’ընդունինք, եւ կը դառնանք մարմին եւ անդամ Քրիստոսի եւ զաւակներ Աստուծոյ»:
5.– Կարելի է տրամաբանութեան ուրիշ կերպ մը եւս գործածել: Օրինակ, մեկնիչ հայրեր, ինչպէս Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի, Ստեփանոս Սիւնեցի, եւ ուրիշներ, կ’ըսեն թէ Ղկ 10.35-ին մէջ յիշուած «երկու արծաթ դահեկան»ները կը խորհրդանշեն Հին եւ Նոր Կտակարանները: Արդ, կրնա՞նք ըսել թէ Պատարագի ատեն գործածուող Հացն ու Գինին կը խորհրդանշեն Քրիստոսի Մարմինն ու Արիւնը, ճիշդ այնպէս` ինչպէս «երկու արծաթ դահեկան»ները կը խորհրդանշեն Հին եւ Նոր Կտակարանները: Ո´չ: Եւ ինչո՞ւ ոչ: Որովհետեւ Քրիստոս Հացն ու Գինին չկոչեց խորհրդանիշ իր Մարմինին եւ Արիւնին, այլ զանոնք ուղղակիօրէն կոչեց իր Մարմինն ու Արիւնը (Մտ 26.26-28):
– Վերջին նշում մը: Մենք ինչո՞ւ սուրբ Պատարագը կամ Հաղորդութեան խորհուրդը կը կոչենք` Հաղորդութիւն: Զայն «Հաղորդութիւն» կը կոչենք, որովհետեւ Տիրոջ Մարմինին եւ Արեան ճաշակումով մենք հաղորդակցութեան մէջ կը մտնենք Տիրոջ հետ: Եթէ Հաղորդութեան խորհուրդը լոկ խորհրդանիշ է, անիկա ի՞նչպէս կրնայ մեզ հաղորդակցութեան մէջ դնել Տիրոջ հետ:
Նոյնը անձը կը հարցնէ.-
«Ամէն անգամ որ Սուրբ Պատարագ կը մատուցենք, Քրիստոս վերստի՞ն կը զոհուի»:
Այս հարցումին ուղղակիօրէն «այո» կամ «ոչ» ըսելը սխալ է: Հետեւեալը պէտք է գիտնալ: Եկեղեցւոյ հայրեր «Անարիւն Պատարագ» կը կոչեն Սուրբ Հաղորդութեան Խորհուրդը զորս հաստատուեցաւ մեր Տիրոջ եւ Փրկիչին Յիսուս Քրիստոսի կողմէ, Վերնատան մէջ, վերջին Ընթրիքի ընթացքին: Այսօրուան մեր մատուցած սուրբ Պատարագները շարունակութիւնն են Քրիստոսի հաստատած Հաղորդութեան Խորհուրդին, եւ անո´նք եւս կը կոչուին՝ «Անարիւն Պատարագ»:
«Անարիւն Պատարագ» ըսելով, կը հասկնանք Պատարագ մը` ուր արիւն չի թափուիր, ուր սակայն մատուցուած ու սրբագործուած Գինին արիւնի կը վերածուի:
Սուրբ Պատարագի ժամանակ Քրիստոս խորհրդաբար կը զոհուի եւ ճիշդ անոր համար ալ Սուրբ Հաղորդութեան պահը կը կոչուի` Խորհուրդ:
«Քրիստոս միայն մէ´կ անգամ զոհ մատուցանեց մեղքերուն համար» (Եբր 10.12): Մենք սրբուեցանք «Իր Մարմինին անկրկնելի զոհագործումովը» (Եբր 10.10): «Անկրկնելի» բառը ցոյց կու տայ, որ Քրիստոս երկրորդ անգամ չի մեռնիր, բայց ինչպէս ըսի, ընծայուած Հացն ու Գինին կը փոխակերպուին Քրիստոսի Մարմինին ու Արեան:
Դարձեալ, կը հարցնէ Սուրբ Հաղորդութեան վերաբերեալ Հայ եւ Կաթոլիկ եկեղեցիներուն գործածաց բառերուն մասին:
Հայ Եկեղեցին Սուրբ Հաղորդութեան համար կը գործածէ` «Գոյափոխութիւն» [Consubstantiation] բնորոշումը: «Գոյափոխութիւն» ըսելով կը հասկնանք, որ սրբագործուած Նշխարն ու Գինին իրենց գոյութիւնը կը փոխեն եւ կը փոխակերպուին Տիրոջ Մարմինին եւ Արեան: «Գոյափոխութիւն» բառացիօրէն կը նշանակէ` իր գոյութիւնը փոխող: Այսինքն` եթէ նախապէս անոնց գոյութիւնը իբրեւ Նշխար ու Գինի գոյութիւն մըն էր, անոնց սրբագործուելէն ետք, անոնք կը փոխեն իրենց գոյութիւնը եւ կ’ըլլան Տիրոջ Մարմինն ու Արիւնը:
Իսկ Կաթոլիկ Եկեղեցին` «Գոյացափոխութիւն» [Transubstantiation] բառը կը գործածէ: «Գոյացափոխութիւն» կը նշանակէ իր գոյացութիւնը փոխող: Այսինքն, Նշխարն ու Գինին ո´չ թէ իրենց գոյութիւնը կը փոխեն, այլ` իրենց գոյացութիւնը, որ կը նշանակէ թէ անոնք կը դադրին Նշխար ու Գինի ըլլալէ եւ կը դառնան Քրիստոսի Մարմինն ու Արիւնը բառացիօրէն: Նման պարագայի, երբ Պատարագի սկիհին մէջ նայուի, հոն պէտք չէ Նշխար ու Գինի ըլլայ, այլ` ուղղակիօրէն Միս եւ Արիւն:
Շատ հոմանիշ բառեր գործածուած են, բայց վերեւ յիշուած երկու բնորոշումները ամենէն ընդհանրականն են:
Հեղինակ՝ Վաղինակ Վրդ. Մելոյեան
