Կաթոլիկ եկեղեցու և եկեղեցիների համահավասարության մասին

Սուրբ Եկեղեցու հավատքի բանաձևի` «Հաւատամքի» մեջ, որն արտասանվում է հատկապես Սուրբ Պատարագի արարողության ընթացքում, նշվում է. «Հաւատամք և ի միմիայն, ընդհանրական և յառաքելական Սուրբ Եկեղեցի (հավատում ենք նաև մեկ, ընդհանրական և առաքելական Սուրբ Եկեղեցուն): Ընդհանրական բառի փոխարեն երբեմն գործածվում է կաթուղիկե բառը, քանի որ կաթուղիկե, կաթողիկե կամ կաթոլիկ նշանակում է ընդհանրական: Հռոմի Կաթոլիկ Եկեղեցու հոգևորականները դարեր շարունակ փորձել են իրենց գերիշխանությունը տարածել այլ Եկեղեցիների վրա` պնդելով, որ Հռոմի Եկեղեցին է Ընդհանրական Եկեղեցին, և մյուսները պետք է միանան իրենց` ընդունելով պապի իշխանությունը: Այս կարծիքը հիմնված է եղել այն իրողության վրա, որ Կաթոլիկ Եկեղեցու հիմնադիրը Սուրբ Պետրոս առաքյալն է, ով Քրիստոսի տասներկու առաքյալներից առաջինն էր (Մատթ. 10.2), ինչպես նաև Քրիստոս հենց Պետրոսին ասաց. «Դու վեմ ես, և այդ վեմի վրա պիտի շինեմ Իմ Եկեղեցին» (Մատթ. 16.18): Սակայն առաքյալներն իրենք Պետրոս առաքյալին չէին վերագրում այնպիսի եզակիություն, ինչպես դա հետագայում սկսեց անել Կաթոլիկ Եկեղեցին` նշելով նաև, որ Կաթոլիկ Եկեղեցին պիտի դատի մյուս Եկեղեցիներին: Սակայն իրականում Պետրոս առաքյալն ինքն է դատվել մյուս տասնմեկից և երբեք նրանց չի դատել: Հեթանոսներին քրիստոնեություն քարոզելուց հետո Պետրոսը սկսեց մեղադրվել, որ անթլփատների մոտ մտավ: Ուստի Պետրոս առաքյալը Երուսաղեմում մյուս տասնմեկի առջև զեկուցեց իր գործունեության մասին, որից հետո առաքյալները փառավորեցին Աստծուն, որ Իր շնորհներին է արժանացնում նաև հեթանոսներին (Գործք 11.1-18): Նաև բացի տասնմեկ առաքյալներից Պողոս առաքյալը ևս մեղադրանքով հանդես եկավ Պետրոսի դեմ, ով Անտիոքի նորադարձ եկեղեցում մինչև հրեաների գալը հեթանոսությունից դարձածների հետ էր ուտում, բայց երբ հրեաները եկան, նա մի կողմ քաշվեց` վախենալով թլփատության կողմնակիցներից: Եվ Պողոսը մեղադրեց Պետրոսին կեղծավորության մեջ և ասաց. «Եթե դու, որ հրեա ես, հեթանոսի նման ես ապրում և ոչ հրեայի նման, ինչո՞ւ ես ստիպում հեթանոսներին, որ հրեայի նման լինեն» ( Գաղ. 2.11-14):
Քրիստոս Պետրոսին երեք անգամ հարցրեց. «Սիրո՞ւմ ես Ինձ», և երեք անգամ էլ դրական պատասխան ստանալուց հետո, Պետրոսին ասաց. «Արածեցրու Իմ ոչխարներին» (Հովհ. 21.15-17): Այս բառերի հիման վրա Կաթոլիկ Եկեղեցին պնդում էր, որ Պետրոս առաքյալը և նրա հիմնած Եկեղեցին ճշմարիտ հովիվն է, և հոտ արածեցնելու պատվերը տրվել է հենց նրան: Սակայն այս կարծիքը ճիշտ չէ, որովհետև Պետրոս առաքյալն ինքը երբեք այպիսի բացառիկ իշխանություն չվերագրեց իրեն և իր թղթում այս գործի համար կարգվածներին կոչում է երիցակից ու նրանց հորդորելով` ասում. «Արածեցրեք Աստուծո այդ հոտը, որ ձեզ է հանձնըված» (Ա Պետ. 5:1-2): Քրիստոս Իր հանդեպ Պետրոսի սիրո մասին երեք անգամ հարցնելով` բուժեց նրան երեք անգամ ուրացության մեղքից:
Ինչ վերաբերում է Պետրոսին ուղղված Քրիստոսի խոսքին, թե` «Ես քեզ ասում եմ, որ դու վեմ ես, և այդ վեմի վրա պիտի շինեմ Իմ եկեղեցին, ու դժոխքի դռները այն չպիտի հաղթահարեն» (Մատթ. 16.18), ապա պետք է իմանալ, որ Քրիստոս Պետրոսին վեմ կոչեց ոչ թե իր ճիշտ դավանության համար, այլ քանի որ հենց սկզբից էլ նա կոչվել էր Սիմոն Վեմ (Հովհ. 1.40): Հովհան Ոսկեբերանն ասում է, որ իր ճշմարիտ դավանության ժամանակ Պետրոսը խոսեց բոլոր առաքյալների կողմից: Եվ այս դավանությունը նորություն չէր: Այս դեպքից առաջ Քրիստոսին այսպես դավանել էր Նաթանայելը` «Դու ես Աստծո Որդին, Իսրայելի թագավորը» (Հովհ.1.49): Եվ դարձյալ Պետրոսն ինքը վկայել էր, որ Քրիստոսին այսպես դավանում են բոլոր աշակերտները. «Եվ մենք հավատացինք և ճանաչեցինք, որ դու ես Քրիստոսը` Աստծո Որդին» (Հովհ. 6.70): Երբ Քրիստոս քայլում էր ծովի ջրերի վրայով և Պետրոսը, ուզենալով նույնն անել, թերահավատ գտնվեց, նավում մյուս առաքյալները Քրիստոսին Աստծո Որդի դավանեցին (Մատթ. 14.25-33): Ուստի, որպեսզի Պետրոս առաքյալը մյուսներից ետ չմնա, Հայր Աստված նրան մղեց Քրիստոսին Աստծո Որդի դավանելու: Եվ Քրիստոս վեմ կոչեց առաջին հերթին ճշմարիտ դավանությունը, որի վրա է շինվում Եկեղեցին: Իսկ կաթոլիկների պնդումը, թե Պետրոսն է վեմը, և նրա հիմնած Եկեղեցուն որպես գլուխ պիտի ընդունեն նաև մյուս Եկեղեցիները, ճիշտ չէ, բացի դրանից այլ բան է գլուխը, և այլ բան է վեմը, որը կառույցի ստորին, ներքևի մասում է լինում: Իրականում վեմ ասելով` Քրիստոս նկատի ունեցավ այն ճշմարիտ դավանությունը` Պետրոսի կողմից ասված, որի վրա պիտի հիմնվեր Եկեղեցին, և Պետրոսն ինքը երբեք իրեն այդպիսի բացառիկ հեղինակություն չնկատեց` միշտ համարելով և իր աշակերտներին էլ ուսուցանելով, որ ճշմարիտ Վեմը միմիայն Քրիստոսն է (Ա Պետ. 2.1-10)։ Եվ Քրիստոս նույնպես ճշմարիտ վեմ համարեց հենց Իրեն` ասելով. «Եվ ով այս վեմի վրա ընկնի, կփշրվի, և ում վրա որ այն ընկնի, կճզմի» (Մատթ 21.44)։ Եվ Եկեղեցու գլուխը ոչ թե Պետրոսն է կամ Կաթոլիկ Եկեղեցին, այլ միմիայն Քրիստոս, ինչպես շեշտում է նաև Պողոս առաքյալը (Կողոս. 1.18): Իսկ վեմ` որպես եկեղեցու հիմք, ոչ միայն Պետրոս առաքյալն է և նրա ուսուցումը, այլև մարգարեները և մյուս առաքյալները, նրանց քարոզությունը, որով և Սուրբ Եկեղեցին կառուցված է «առաքյալների և մարգարեների հիմքի վրա, որի անկյունաքարը Քրիստոս Հիսուսն է» (Եփես. 2.20): Հետևաբար, Պետրոս առաքյալն այս հարցում որևէ առավելություն չունի:
Ի հավելումն այս ամենի նշենք, որ Քրիստոս դատապարտեց առաքյալների ձգտումը մեկը մյուսից մեծ լինելու, հանդիմանեց նրանց այսպիսի վեճի համար և ասաց. «Եթե մեկն ուզում է առաջին լինել, բոլորից վերջինը և բոլորի սպասավորը պիտի լինի» (Մարկ. 9.32-34): Ինչպես նաև Քրիստոս պատվիրեց. «Գիտեք, որ ազգերի իշխանավորները տիրում են ազգերի վրա, և մեծամեծները իշխում են նրանց վրա: Ձեր մեջ ևս չպետք է այդպես լինի. այլ ձեզնից ով կկամենա մեծ լինել, ձեր ծառան պիտի լինի. և ձեզնից ով կկամենա առաջին լինել, ձեր ծառան պիտի լինի. ինչպես որ մարդու Որդին չեկավ ծառայություն ընդունելու, այլ ծառայելու» (Մատթ. 20.25-28, Մարկ. 10.43-45):