Թե ինչ նշանակություն ունի քրիստոնյաների համար Խաչը, հասկանալի է. ավելի ճիշտ` խաչը հիմքն է այն շենքի, որի վրա կառուցված է եկեղեցին: Ուղղափառ եկեղեցիները Խաչը նույնացնում են Քրիստոսի հետ, դրանով իսկ ձևավորելով վերաբերմունք Խաչի հանդեպ: Թվում է, թե այս հարցը այնքան պարզ է ու հասկանալի, որ երբեք վեճի առարկա չի կարող դառնալ: Ցավոք, այսօր արդեն այդ մեկ բառը` խաչը, որն մարդկության փրկությունը դարձավ, ինքն է պաշտպանության կարիք զգում: Այդ պատճառով կփորձենք ավելի մանրամասն անդրադառնալ, արդեն մեր ժամանակների «Խաչվերացի»` այսպես կոչված «Խաչը գերությունից վերադարձնելուե և իր արժանի տեղում
կանգնեցնելու խնդրին: Մասնավորաբար Եհովայի վկաներին հետևողները, լսելով նրանց քարոզները, աստիճանաբար օտարվում է քրիստոնեությունից, քրիստոնեական սրբություններն նրա համար վերածվում են նախատինքի, անարժեք են դառնում: Անշուշտ այդ կատարվում է միտումնավոր կերպով. ոչ միայն խաչ բառը, այլ ամեն բառ որ եկեղեցի է հիշեցնում փոխում են: Այսպես` եկեղեցի բառը նրանց մոտ «գործածությունից» դուրս է գալիս, փոխարինվում է` «թագավորության սրա»»-ով, Աստվածաշնչի Հին և Նոր Կտակարանները փոխարինվում են «եբրայերեն և հունարեն գրություններեով, խաչի նշանը համարում են հեթանոսական և այլն: Այս կարգի պատկերացումներն նրանց մոտ միանգամից չեն ձևավորվել, այլ աստիճանաբար: Եհովայի վկաների շարժման հիմնադրումից մինչև նրանց «լուսավորվելը» տասնամյակներ անցավ: 1930 թվականից առաջ Դիտարանի հրատարակումներում անգամ խաչի նշանը ավանդական տեսքով է ներկայացված: 1931 թվականի հոկտեմբեր 15-ի համարից սկսած Դիտարանը իր էջերում խաչի նշանը ներկայացնում է ուղիղ գերանի` ցցի ձևով, տալով հետևյալ բացատրությունը. «Հիսուսը խաչվել է ոչ թե փայտ» խաչի վրա, որը ներկայացված է բազում նկարներում, պատկերներում, որոնք մարդիկ ներկայացնում են ցուցադրելու համար, – այլ Հիսուս խաչվել է գամվելով գերանին` ուղղահայաց ցցին»: «Նրա ձեռքերը մեկը մյուսի վրա դնելով գլխավերեևում` մեխեցին մեկ մեխով, իսկ մյուս մեխով էլ ոտքերը գամեցին ցցի վրա: Հետո ուղղահայաց կանգնեցրին ու մարմինը կախվեց այդ երկու մեխից»:
Եհովայի վկաները պնդում են թե Աստվածաշունչը հենց այդպես է նկարագրում խաչելությունը, որն էլ, իբր, համապատասխանում է հունարեն բնագրին:
«Աստվածաշունչը ցույց է տալիս, որ Հիսուս խաչվել է ոչ թե սովորական խաչի վրա, այլ ցցի` գերանի կամ ստավրոս-ի: Այս հունարեն բառը, որ օգտագործում է Մատթ. 27.40-ում, առաջին հերթին նշանակում է սովորական ուղղահայաց փայտ` ցից, որն օգտագործվում է շենքերի հիմքերում: Այսպիսով խաչը երբեք չի եղել ճշմարիտ քրիստոնեության նշան»:
Վերջերս Եհովայի վկաները հայերեն թարգմանեցին իրենց աստվածաշունչը` Նոր աշխարհի թարգմանությունը, հավելվածներով և բառարանով հանդերձ, ուր խաչին նվիրված «ներբողում» գրված է.
«Ա. Հիսուսին կախեցին ցցից` որպես նախատինք
Հիսուսին կախեցին ցցից կամ ծառից – Գրծ. 5.30, 10.39, Գղ. 3.13
Քրիստոնյաները պետք է կրեն տանջանքի ցիցը` որպես նախատինք – Մթ. 10.38, Ղկ. 9.23
Բ. Խաչին չպետք է երկրպագել
Հիսուսի տանջանքի ցիցը ցուցադրելը նախատինք է – Եբ. 6.6, Մթ. 27.41, 42
Երկրպագության մեջ խաչ գործածելը կռապաշտություն է – Ելք 20.4, 5; Եր. 10.3-5
Հիսուսն այլևս ցցի վրա չէ, նա ոգի է – 1Տմ 3.16, 1 Պտ. 3.18:
Ղ¢ոնդ քահանա Մայիլյան («Էջմիածին», 2012, Բ, էջ 115)
